ข้อมูลทั่วไป

1. ความเป็นมา

อุบลราชธานีราชธานีแห่งภาคตะวันออกเฉียงเหนือได้ชื่อว่าเป็นเมืองดอกบัวอันมีแม่น้ำมูลแม่น้ำชีไหลพาดผ่านดุจเสมือนเส้นชีวิตของชาวเมืองในสมัยก่อนกรุงรัตนโกสินทร์ท้าวคำผงท้าวทิศพรหม และท้าวก่ำบุตรพระวอพระตาหนีภัยสงคราม“พระเจ้าสิริบุญสาร”

เจ้าแห่งนครเวียงจันทน์เข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภาร

ของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชและในสมัยนั้น

เมืองอุบลราชธานียังเป็นเพียงชุมชนที่กลุ่มชนอพยพ

เข้ามาตั้งถิ่นฐานอยู่ที่เวียงดอนกองแขวงจำปาศักดิ์

เท่านั้นยังไม่ได้สถาปนาเป็นเมืองอุบลราชธานีจนถึง

สิ้นรัชสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชและในสมัย

กรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช

ทรงมีพระราชประสงค์ที่จะรวมพลเมืองเพื่อเป็นกำลังของประเทศ

โดยทรงมีพระราชกำหนดว่าหากเจ้าเมืองใดหรือบุคคลใดรวมไพร่พลได้มากตั้งเมืองเป็นปึกแผ่นมั่นคงก็จะได้รับโปรดเกล้าฯแต่งตั้งให้เป็นเจ้าเมืองพระปทุมสุรราช (ท้าวคำผง) จึงอพยพครอบครัวไพร่พลจากเวียงดอนกองมาตั้งหลักแหล่งบริเวณห้วยแจระแมจนต่อมาพระปทุมสุรราช สามารถยกทัพปราบกบฏได้ชัยชนะพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชจึงโปรดเกล้าแต่งตั้งพระปทุมสุรราชเป็นพระปทุมวรราช
สุริยวงศ์ครองเมืองอุบลราชธานีและเป็นเจ้าเมืองคนแรกของอุบลราชธานีให้ยกฐานะบ้านแจระแมขึ้นเป็น“เมืองอุบลราชธานี”ในปีพ.ศ. 2335 และภายหลังได้ย้ายไปตั้งเมืองใหม่ที่“ดงอู่ผึ้ง”อันเป็นที่ตั้งเมืองอุบลราชธานีในปัจจุบันเหตุที่มี“ราชธานี”ต่อท้ายนั้นเป็นเพราะว่ามีเจ้าเมืองสืบต่อมาถึง4 คนและในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นจังหวัดอุบลราชธานีมีฐานะเป็นเมืองสำคัญเมืองหนึ่งเป็นที่ตั้งกองบัญชาการมณฑลอีสานมาโดยตลอดจนถึงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวในปีพ.ศ.2468 ได้มีการยุบเลิกมณฑลอุบลราชธานีจึงนับได้ว่าจังหวัดอุบลราชธานีได้รับการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงจนกลายเป็นจังหวัดที่มีความเจริญก้าวหน้าทัดเทียมจังหวัดต่างๆของไทยหลายจังหวัด

2. อาณาเขต

ทิศเหนือ ติดต่อกับ จังหวัดอำนาจเจริญ และ ประเทศลาว

ทิศตะวันออก ติดต่อกับ แขวงจำปาศักดิ์ (ประเทศลาว) โดยพรมแดนบางช่วงใช้ แม่น้ำโขง เป็นตัวกำหนด

ทิศใต้ ติดต่อกับ จังหวัดพระวิหาร (ประเทศกัมพูชา)

ทิศตะวันตก ติดต่อกับ จังหวัดศรีสะเกษ และ จังหวัดยโสธร

แนวพรมแดนติดต่อกับประเทศลาวและกัมพูชา รวมความยาวประมาณ 428 กิโลเมตร ติดต่อกับประเทศลาว 361 กิโลเมตร (จากอำเภอเขมราฐถึงอำเภอน้ำยืน ติดต่อกับแขวงสุวรรณเขต แขวงสาละวัน และแขวงจำปาศักดิ์ ติดต่อกับประเทศกัมพูชา 67 กิโลเมตร (อำเภอน้ำยืน ติดต่อกับจังหวัดพระวิหาร ประเทศกัมพูชา)

3. ด้านการปกครอง

แบ่งการปกครองออกเป็น 25 อำเภอ  219ตำบล2,646 หมู่บ้านมีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
ทั้งหมด 239 องค์กรแบ่งออกเป็น 1 เทศบาลนคร 4 เทศบาลเมือง 39 เทศบาลตำบล 1 องค์การบริหาร
ส่วนจังหวัด และ 194 องค์การบริหารส่วนตำบลจำนวนครัวเรือน 374,108 ครัวเรือนประชากรรวมทั้งสิ้น  1,142,050 คน  แบ่งเป็นชาย 568,308 คนหญิง573,742 คน

ตารางจำแนกประชากร/ครัวเรือน รายอำเภอ(ข้อมูล จปฐ. ปี 2560 จ. อุบลฯ)

ที่	อำเภอ	จำนวนครัวเรือน	เพศชาย (คน)	เพศหญิง (คน)	รวม (คน)
1	อำเภอกุดข้าวปุ้น	7,602	11,577	11,680	23,257
2	อำเภอเขมราฐ	14,661	18,254	17,964	36,218
3	อำเภอเขื่องใน	24,201	38,765	41,152	79,917
4	อำเภอโขงเจียม	7,024	7,743	6,741	14,484
5	อำเภอดอนมดแดง	5,362	9,200	9,405	18,605
6	อำเภอเดชอุดม	32,686	54,721	55,300	110,021
7	อำเภอตระการพืชผล	24,861	42,011	43,256	85,267
8	อำเภอตาลสุม	6,629	10,957	11,138	22,095
9	อำเภอทุ่งศรีอุดม	5,099	9,089	8,960	18,049
10	อำเภอนาจะหลวย	11,043	17,925	17,241	35,166
11	อำเภอนาตาล	7,550	8,473	8,114	16,587
12	อำเภอนาเยีย	5,675	10,379	10,065	20,444
13	อำเภอน้ำขุ่น	6,202	12,226	11,924	24,150
14	อำเภอน้ำยืน	15,195	22,612	20,816	43,428
15	อำเภอบุณฑริก	17,739	24,741	22,903	47,644
16	อำเภอพิบูลมังสาหาร	26,816	39,704	39,533	79,237
17	อำเภอโพธิ์ไทร	8,615	11,300	11,231	22,531
18	อำเภอม่วงสามสิบ	19,027	30,820	31,875	62,695
19	อำเภอเมืองอุบลราชธานี	47,497	55,778	59,877	115,655
20	อำเภอวารินชำราบ	29,907	48,407	50,883	99,290
21	อำเภอศรีเมืองใหม่	15,563	24,093	24,296	48,389
22	อำเภอสว่างวีระวงศ์	5,939	9,971	10,136	20,107
23	อำเภอสำโรง	12,460	22,842	22,845	45,687
24	อำเภอสิรินธร	11,070	17,690	17,136	34,826
25	อำเภอเหล่าเสือโก้ก	5,685	9,030	9,271	18,301
รวม	374,108	568,308	573,742	1,142,050

ตารางจำแนกประชากรตามข่วงอายุ(ข้อมูล จปฐ. ปี 2560 จ. อุบลฯ)    

ชวงอายุ	เพศชาย	เพศหญิง	รวม
คน	รอยละ	คน	รอยละ	คน	รอยละ
1 เดือน ถึง 5 เดือน	1,953	0.17	1,823	0.16	3,776	0.33
6 เดือน ถึง 1 ปี 0 เดือน	3,376	0.30	3,305	0.29	6,681	0.59
1 ปี 1 เดือน – 2 ปี	6,708	0.59	6,321	0.55	13,029	1.14
3 ปี – 5 ปี	18,697	1.64	17,579	1.54	36,276	3.18
6 ปี – 12 ปี	50,268	4.40	47,099	4.12	97,367	8.53
13 ปี – 14 ปี	15,426	1.35	14,572	1.28	29,998	2.63
15 ปี – 18 ปี	31,070	2.72	30,485	2.67	61,555	5.39
19 ปี – 25 ปี	53,809	4.71	53,192	4.66	107,001	9.37
26 ปี – 34 ปี	64,727	5.67	64,840	5.68	129,567	11.35
35 ปี – 49 ปี	143,803	12.59	145,985	12.78	289,788	25.37
50 ปี – 59 ปี	85,593	7.49	85,419	7.48	171,012	14.97
60 ปี ขึ้นไป	92,878	8.13	103,122	9.03	196,000	17.16
รวม	568,308	49.76	573,742	50.24	1,142,050	100.00

4. ด้านการศึกษา

    ตารางจำแนกประชากรตามระดับการศึกษา (ข้อมูล จปฐ. ปี 2560 จ. อุบลฯ)       

การศึกษา	เพศชาย	เพศหญิง	รวม
คน	รอยละ	คน	รอยละ	คน	รอยละ
ไมเคยศึกษา	15,135	1.33	14,899	1.30	30,034	2.63
อนุบาล/ศูนยเด็กเล็ก	21,748	1.90	20,555	1.80	42,303	3.70
ต่ำกวาชั้นประถมฯ (ป.4, ป.7, ป.6)	20,337	1.78	20,180	1.77	40,517	3.55
ประถมฯ (ป.4, ป.7, ป.6)	293,859	25.73	297,058	26.01	590,917	51.74
ม.ตน (มศ.1-3 หรือ ม.1-3)	105,401	9.23	91,038	7.97	196,439	17.20
ม.ปลาย(มศ.4-5 หรือม.4-6หรือ ปวช.)	67,943	5.95	73,055	6.40	140,998	12.35
อนุปริญญา หรือเทียบเทา หรือ ปวส.	12,686	1.11	11,522	1.01	24,208	2.12
ป.ตรี หรือเทียบเทา	28,765	2.52	42,439	3.72	71,204	6.23
สูงกวาปริญญาตรี	2,434	0.21	2,996	0.26	5,430	0.48
รวม	568,308	49.76	573,742	50.24	1,142,050	100

5. ด้านศาสนา

ตารางจำแนกประชากรตามศาสนา(ข้อมูล จปฐ. ปี 2560 จ. อุบลฯ)

ศาสนา	เพศชาย	เพศหญิง	รวม
คน	ร้อยละ	คน	ร้อยละ	คน	ร้อยละ
พุทธ	565,398	49.51	570,648	49.97	1,136,046	99.47
คริสต์	2,784	0.24	2,978	0.26	5,762	0.50
อิสลาม	59	0.01	48	0.00	107	0.01
ซิกส์	6	0.00	7	0.00	13	0.00
ฮินดู	2	0.00	2	0.00	4	0.00
อื่นๆ	59	0.01	59	0.01	118	0.01
รวม	568,308	49.76	573,742	50.24	1,142,050	100

6. ด้านการประกอบอาชีพ

ตารางจำแนกประชากรตามการประกอบอาชีพ(ข้อมูล จปฐ. ปี 2560 จ. อุบลฯ)

ประเภทอาชีพ	เพศชาย	เพศหญิง	รวม
คน	รอยละ	คน	รอยละ	คน	รอยละ
กําลังศึกษา	112,490	9.85	116,177	10.17	228,667	20.02
ไมมีอาชีพ	20,970	1.84	25,295	2.21	46,265	4.05
เกษตร-ทํานา	258,241	22.61	257,658	22.56	515,899	45.17
เกษตร-ทําไร	8,527	0.75	7,244	0.63	15,771	1.38
เกษตร-ทําสวน	2,053	0.18	1,982	0.17	4,035	0.35
เกษตร-ประมง	565	0.05	196	0.02	761	0.07
เกษตร-ปศุสัตว	179	0.02	116	0.01	295	0.03
พนักงาน-รับราชการ	18,561	1.63	18,515	1.62	37,076	3.25
พนักงาน-รัฐวิสาหกิจ	1,226	0.11	1,229	0.11	2,455	0.21
พนักงานบริษัท	5,654	0.50	6,725	0.59	12,379	1.08
รับจางทั่วไป	101,772	8.91	86,326	7.56	188,098	16.47
คาขาย	15,458	1.35	25,033	2.19	40,491	3.55
ธุรกิจสวนตัว	6,657	0.58	6,345	0.56	13,002	1.14
อาชีพอื่นๆ	15,955	1.40	20,901	1.83	36,856	3.23
รวม	568,308	49.76	573,742	50.24	1,142,050	100.00

7. ด้านอุตสาหกรรม

ตารางแสดงประเภทโรงงานอุตสาหกรรมที่ประกอบการมากที่สุด(ข้อมูลจากแผนพัฒนาจังหวัด ปี 2561-2564)

ที่	ประกอบกิจการ	จำนวนโรงงาน	เงินลงทุน(ล้านบาท)	คนงาน (คน)
1	ซ่อม เคาะ พ่นสีรถยนต์	145	2,319.33	1,398
2	ทำวงกบประตู-หน้าต่าง	84	359.07	749
3	ทำมันเส้น	78	1,202.20	344
4	สีข้าว	62	3,783.98	787
5	ทำผลิตภัณฑ์คอนกรีต	64	501.99	521
6	ทำเครื่องเรือนและเครื่องตกแต่ง	55	102.21	359
7	กลึงและเชื่อมโลหะ	49	73.4	177
8	ซ่อมเครื่องยนต์	33	31.32	142
9	ดูดทราย	41	174.50	639
10	ขุดตักดิน หิน กรวด หรือทราย	28	405.43	87

คุณภาพชีวิตของคนจังหวัดอุบลราชธานี (ข้อมูลความจำเป็นพื้นฐาน (จปฐ.) ปี 2560)

หมวดที่ 1สุขภาพดีมี 7 ตัวชี้วัด

ตัวชี้วัดที่คนจังหวัดอุบลราชธานีไม่ผ่านเกณฑ์สูงสุดภาพจังหวัดได้แก่เด็กแรกเกิดไม่ได้กินนมแม่อย่างเดียวอย่างน้อย 6 เดือนแรกติดต่อกันไม่ผ่านเกณฑ์ 51 คนคิดเป็นร้อยละ 1.51

หมวดที่ 3การศึกษามี 5 ตัวชี้วัด

ตัวชี้วัดที่คนไทยไม่ผ่านเกณฑ์สูงสุดภาพรวมจังหวัดได้แก่เด็กอายุ 6-14 ปีได้รับการศึกษา
ภาคบังคับ 9 ปีไม่ผ่านเกณฑ์ 8,019 คนคิดเป็นร้อยละ 6.29

หมวดที่ 4การมีงานทำและรายได้มี 4 ตัวชี้วัด

ตัวชี้วัดที่คนจังหวัดอุบลราชธานีไม่ผ่านเกณฑ์สูงสุดภาพรวมจังหวัดได้แก่ครัวเรือนมีการเก็บออมไม่ผ่านเกณฑ์ 46,669 ครัวเรือนคิดเป็นร้อยละ 12.47

หมวดที่ 5ปลูกฝังค่านิยมไทย (คนไทยประพฤติดีและมีคุณธรรม) มี 8 ตัวชี้วัด

ตัวชี้วัดที่คนจังหวัดอุบลราชธานีไม่ผ่านเกณฑ์สูงสุดภาพรวมจังหวัดได้แก่คนในครัวเรือนสูบบุหรี่ไม่ผ่านเกณฑ์ 82,407 คนคิดเป็นร้อยละ 7.22